‘เข็มกลัด’ คือหนึ่งในอัญมณีเครื่องประดับซึ่งอยู่คู่กับวิถีชีวิตของผู้คนและเป็นที่นิยมมาอย่างยาวนาน มันไม่ได้เริ่มต้นจากการถูกใช้เพื่อวัตถุประสงค์ด้านความสวยงาม หากแต่เพื่อประโยชน์ใช้สอยเป็นหลัก มีบันทึกถึงเข็มกลัดชิ้นแรกในประวัติศาสตร์ที่ถูกค้นพบซึ่งระบุว่ามันทำมาจากหินที่ฝนจนเป็นแท่งอย่างง่ายๆ สำหรับเข็มกลัดที่ทำจากโลหะชิ้นแรกเกิดขึ้นในยุคสำริด (Bronze Age) เมื่อราว 2,500 -4,000 ปีที่ผ่านมา และจากจุดนั้นเข็มกลัดได้ถูกพัฒนาอย่างต่อเนื่องทั้งในเรื่องประโยชน์ใช้สอย รูปทรง และดีไซน์

            กระทั่งในยุคไบเซนไทน์ (Byzantine Era) หรือราว ค.ศ. 330 เข็มกลัดเริ่มถูกใช้อย่างแพร่หลาย ทั้งยังถูกพัฒนารูปลักษณ์ ทั้งการประดับอัญมณี และการลงยาสีสันต่างๆ หากแต่ยังคงมีวัตถุประสงค์ด้านการใช้งานเป็นสำคัญ สาเหตุเนื่องมาจากในยุคสมัยนั้นกระบวนการตัดเย็บเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มยังไม่พัฒนาและประณีตนัก เข็มกลัดจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญในฐานะเครื่องยึดตรึงเครื่องแต่งกายให้เข้าที่เรียบร้อย

            เข็มกลัดเดินทางผ่านกาลเวลา วิวัฒนาการมาจนกระทั่งมีการออกแบบที่สวยงามซับซ้อนมากขึ้น มีความหลากหลายของรูปแบบมากขึ้น ทำจากโลหะมีค่าและตกแต่งด้วยอัญมณีมีค่าราคาแพง จนในที่สุดแล้วมันได้กลายเป็นเครื่องประดับอัญมณีเช่นในปัจจุบัน ในบทความเรื่องนี้ศูนย์ข้อมูลอัญมณีและเครื่องประดับจะนำท่านผู้อ่านเพลิดเพลินไปกับความสวยงามและรูปแบบที่หลากหลายของเข็มกลัดไปด้วยกัน

อัญมณีเข็มกลัดเซลติก หรืออัญมณีเข็มกลัดไวกิ้ง (Celtic / Viking Brooches) 

            เข็มกลัดเซลติกหรือเข็มกลัดไวกิ้งถูกพบครั้งแรกช่วงยุคกลางในประเทศไอร์แลนด์และสหราชอาณาจักร มีรูปร่างลักษณะเป็นห่วงวงแหวนโลหะที่ถูกเหน็บด้วยแท่งโลหะแหลมเล็ก มันถูกทำขึ้นเพื่อใช้ตรึงเสื้อผ้าและผ้าคลุมของชาวเคลต์และชาวไวกิ้งเพื่อเพิ่มความแน่นกระชับ 

เข็มกลัดเซลติก หรือเข็มกลัดไวกิ้ง(Celtic / Viking Brooch)

ภาพจาก: British Museum

อัญมณีเข็มกลัดไว้ทุกข์ (Mourning Brooches)

            เข็มกลัดไว้ทุกข์ คือหนึ่งในบรรดาเครื่องประดับไว้ทุกข์ (Mourning Jewelry) ซึ่งได้รับความนิยมอย่างสูงในยุควิคตอเรีย มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ระลึกถึงสมาชิกในครอบครัวหรือบุคคลอันเป็นที่รักผู้ล่วงลับ เครื่องประดับและเข็มกลัดไว้ทุกข์ซึ่งได้รับความนิยมในยุคสมัยนั้นมักออกแบบให้สื่อถึงความตายหรือเชื่อมโยงกับผู้ตาย โดยอาจเป็นภาพวาด หรือการลงยาในโทนสีขาว-ดำ รวมถึงตกแต่งด้วยรูปและเส้นผมจำนวนหนึ่งของผู้ตาย เป็นต้น 

เข็มกลัดไว้ทุกข์ (Mourning Brooch) ออกแบบเป็นภาพวาด รูปหลุมศพ โดยนำเส้นผมของผู้ตายมาเรียงเป็นต้นไม้

ภาพจาก: Pinterest

En Tremblant Brooches

            ‘En Tremblant’ เป็นคำในภาษาฝรั่งเศส แปลว่า สั่น สะเทือน เข็มกลัดรูปแบบนี้เริ่มเป็นที่รู้จักและได้รับความนิยมในช่วงศตวรรษที่ 18-19 มักได้รับการออกแบบให้เป็นช่อดอกไม้ ตกแต่งอัญมณีโดยความน่าสนใจของมันอยู่ที่การซ่อนกลไกหรือสปริงที่ช่วยให้เข็มกลัดเกิดการเคลื่อนไหวได้ขณะที่สวมใส่

En Tremblant Brooches และภาพระยะใกล้ ซึ่งเผยให้เห็นสปริงที่ช่วยให้สามารถขยับได้ขณะสวมใส่

ภาพโดย: Jewellery Discovery

เข็มกลัดคามิโอ (Cameo Brooches)

‘คามิโอ’ (Cameo) คือการแกะสลักภาพนูนต่ำลงบนวัตถุชนิดต่างๆ เข็มกลัดและเครื่องประดับคามิโอเป็นที่รู้จักมาตั้งแต่สมัยอียิปต์โบราณและได้แพร่หลายเข้าสู่วัฒนธรรมกรีกและโรมัน โดยมันได้รับความนิยมสูงสุดในช่วงรัชสมัยของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งสหราชอาณาจักร 

เข็มกลัด Cameo

ภาพจาก: Pinterest

อัญมณีเข็มกลัดหวานใจ (Sweetheart Brooches) หรือเข็มกลัดแห่งรัก (Love Brooches)

            เข็มกลัดหวานใจเป็นที่รู้จักครั้งแรกในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 เมื่อบรรดาชายชาติทหารได้มอบมันให้เป็นของขวัญหรือของที่ระลึกแก่หญิงผู้เป็นที่รักก่อนตบเท้าเข้ากรมทหารเพื่อรับใช้ชาติ และกลับมาได้รับความนิยมอีกครั้งในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เข็มกลัดชนิดนี้ทำจากแผ่นโลหะเงินที่ถูกสลักให้เป็นลวดลายหรือข้อความที่สื่อและสะท้อนถึงความรักที่เขามีให้เธอ อาทิ รูปหัวใจ ดอกไม้ และนก Love Bird เป็นต้น

            ที่เล่ามาทั้งหมดนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของเข็มกลัดรูปแบบต่างๆ ซึ่งเคยเป็นที่นิยมเมื่อในอดีต ปัจจุบันโฉมหน้าของเข็มกลัดได้เปลี่ยนไปอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการออกแบบ วัสดุที่ใช้ รวมถึงวัตถุประสงค์หลักในการใช้งาน มันกลายเป็นเรื่องของสไตล์การแต่งกายมากกว่าประโยชน์ใช้สอย และในบางครั้งมันก็ถูกใช้เพื่อแสดงออกซึ่งตัวตนหรือเอกลักษณ์ของผู้ใช้อีกด้วย 

Sweetheart Brooches

ภาพจาก: Pinterest