“ผึ้ง” เจ้าแมลงตัวจ้อย ลำตัวพาดลายเหลืองสลับดำ อาศัยอยู่รวมกันเป็นฝูง อาหารโปรดของพวกมันคือน้ำหวานที่ได้จากเกสรของดอกไม้ การเก็บเกี่ยวน้ำหวานของมันนั้นมีประโยชน์ต่อการขยายพันธุ์พืชนำมาซึ่งผลผลิตทางการเกษตร ถึงแม้ว่าจะมีประโยชน์มากมายแต่พิษสงของมันก็ร้ายไม่ใช่เล่น มีผู้คนจำนวนมากไม่ปรารถนาจะเข้าใกล้เจ้าแมลงชนิดนี้ เนื่องจากกลัวว่าจะต้องได้รับความเจ็บปวดทรมานจากเข็มพิษหรือเหล็กในที่ทิ่มแทงผิวหนังหากโดนผึ้งต่อย 

ภาพจาก: Pinterest

ผึ้งกับวัฒนธรรมและความเชื่อ

        ผึ้งมีความเกี่ยวพันกับความเชื่อ ขนบธรรมเนียม และวิถีชีวิตของมนุษย์มาย่างยาวนานหลายพันปี ชาวอียิปต์โบราณเชื่อว่าผึ้งถือกำเนิดมาจากหยดน้ำตาแห่งสุริยเทพ หรือเทพรา (RA) มหาเทพแห่งอียิปต์ ผึ้งคือสัญลักษณ์ที่สื่อถึงอำนาจ และชนชั้นกษัตริย์ จึงมักมีการสลักรูปของแมลงชนิดนี้อยู่ตามผนังด้านในของพิระมิด วิหาร และสักการะสถานต่างๆ 

        ตำนานเล่าขานเกี่ยวกับผึ้งตามความเชื่อของชาวกรีกระบุว่า เทพีรีอา (Rhea) มารดาของเทพซุส (Zeus) ได้พาเทพซุสในวัยทารกมาซ่อนไว้ในถ้ำแห่งหนึ่งซึ่งอยู่ในเทือกเขาไอด้าเพื่อหลบหนีจากการสังหารโดยเทพโครนัส (Cronus) ผู้เป็นบิดา ด้วยความกลัวว่าลูกชายน้อยจะโตมาช่วงชิงอำนาจของตน ซุสเติบโตภายใต้การดูแลของนางไม้นามว่าเมลิสซา (Melissa) ผู้เลี้ยงดูซุสด้วยน้ำผึ้งป่า

แหวนทอง 18 กะรัต ตกแต่งเพชร

เครื่องประดับโดย: Cartier

        ด้วยผึ้งเป็นสัตว์ที่มีความขยันขันแข็ง ชาวจีนจึงเชื่อว่าผึ้งเป็นสัตว์สัญลักษณ์ที่มีความหมายสื่อถึงความสุข โชคลาภ และความร่ำรวย ในสังคมไทยเรานั้นก็ได้รับอิทธิพลความเชื่อดังกล่าวนี้เช่นกัน ด้วยเชื่อกันว่าหากบ้านไหนมีผึ้งเข้ามาทำรังสมาชิกในบ้านหลังนั้นจะประสพกับความโชคดี เป็นต้น ขณะที่ชนเผ่าพื้นเมืองอเมริกัน หรือชาวอินเดียนแดงเชื่อว่า ผึ้งคือสัญลักษณ์ของความซื่อสัตย์ ความจงรักภักดีและการอุทิศตนเพื่อพวกพ้อง

        นอกจากนี้ ผึ้งยังมีความเกี่ยวพันและสำคัญต่อคริสตศาสนาอีกด้วย ในอดีตชาวคริสต์ให้ความนับถือรวมถึงหยิบยกเอาพฤติกรรมบางอย่างของผึ้งมายึดถือเป็นแบบปฏิบัติ ตัวอย่างหนึ่งที่เห็นได้อย่างชัดเจนคือ การที่เหล่านักบวชในนิกายโรมันคาทอลิกยึดถือพรหมจรรย์และตั้งมั่นทำหน้าที่ที่มีต่อศาสนจักรอย่างเคร่งครัด เปรียบได้กับเหล่าผึ้งงานที่พิถีพิถันและมุ่งมั่นทำหน้าที่หาน้ำหวานอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยโดยไม่มีหน้าที่สืบพันธุ์ เป็นต้น 

ผึ้งกับการรักษาโรค

        ผึ้งยังมีความสำคัญต่อการรักษาอาการเจ็บป่วยและโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ในทางการแพทย์ได้มีการนำเอาน้ำผึ้งมาใช้ประโยชน์ในการรักษาอาการไอ แก้เจ็บคอ แก้ท้องผูก โรคกระเพาะอาหาร บรรเทาอาการภูมิแพ้ ทั้งยังมีฤทธิ์ช่วยรักษาแผล รวมถึงต้านการอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรียได้อีกด้วย 

ผึ้งกับงานออกแบบเครื่องประดับ 

        ในทางสัญลักษณ์วิทยา ผึ้งสื่อความหมายได้อย่างมากมาย เช่น ชีวิต ครอบครัว ความขยัน ความสามัคคี ความอดทน สติปัญญา ความสุข และความรัก เป็นต้น ปัจจุบันจึงมีนักออกแบบเครื่องประดับหยิบยกเอาลวดลาย และแนวคิดต่างๆ เกี่ยวกับผึ้งมาใส่ไว้ในงานออกแบบเครื่องประดับของพวกเขา และเมื่อนำมาเชื่อมโยงเข้ากับความเชื่อในเชิงปรัชญาของแต่ละพื้นถิ่น ก็ยิ่งเป็นการเพิ่มคุณค่าให้กับเครื่องประดับเหล่านี้ได้เป็นอย่างดี 

แหวนทอง 18 กะรัต ตกแต่งด้วยเพชรและพลอยสี

เครื่องประดับโดย: Cartier

ศูนย์ข้อมูลอัญมณีและเครื่องประดับ

สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)