จังหวัดนครศรีธรรมราชได้รับการขนานนามว่าเป็น “นครหัตถศิลป์” (Awesome Handicraft) เนื่องจากเต็มไปด้วยงานหัตถกรรมชั้นสูงที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวอย่างเครื่องถม เครื่องเงิน และแหวนหัวนะโม ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของช่างประจำท้องถิ่นที่ได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นมานานหลายร้อยปี นอกจากนี้ หากพิจารณาถึงแง่มุมทางการค้าในปัจจุบัน ยังกล่าวได้ว่านครศรีธรรมราชถือเป็นศูนย์กลางการผลิตและการค้าเครื่องประดับและอัญมณีที่สำคัญทางภาคใต้ของไทย
 
การจำหน่ายเครื่องประดับในจังหวัดนครศรีธรรมราช
 
นครศรีธรรมราชเป็นทั้งแหล่งผลิตและค้าเครื่องประดับอัญมณีที่สำคัญของภาคใต้ โดยสินค้าที่ผลิตได้ส่วนมากเป็นเครื่องถมและเครื่องเงินที่ผลิตจากช่างฝีมือชาวนครศรีธรรมราช ซึ่งมีทั้งช่างที่ประจำอยู่ตามร้านค้าและช่างอิสระที่รับจ้างผลิตงานส่งตามคำสั่งซื้อ โดยถึงแม้ว่าในปัจจุบันช่างฝีมือดังกล่าวมีจำนวนลดลง แต่เนื่องจากภายในจังหวัดมีวิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราชที่ผลิตบุคลากรเฉพาะทางอยู่เสมอ จึงมีช่างฝีมือรุ่นใหม่ๆ ที่เข้าไปอยู่ในภาคการผลิตและช่วยสืบสานมรดกทางภูมิปัญญาไม่ให้สูญหายไป
 
จังหวัดนครศรีธรรมราชมีร้านค้าที่จำหน่ายเครื่องประดับอัญมณีประมาณ 30 ร้าน ซึ่งมีทั้งร้านที่จำหน่ายเครื่องถม เครื่องเงิน และทองตู้แดง โดยร้านค้าส่วนใหญ่มักวางจำหน่ายทั้งเครื่องถมและเครื่องเงินควบคู่กันไป เพื่อให้สามารถจำหน่ายสินค้าออกได้คล่องตัวขึ้น เนื่องจากเครื่องถมถือเป็นงานหัตถกรรมชั้นสูงที่มีขั้นตอนและเทคนิควิธีในการผลิตค่อนข้างมาก ทำให้มีราคาสูง อีกทั้งยังมีรูปแบบที่คงความดั้งเดิมเอาไว้ จึงตอบโจทย์ได้เพียงผู้บริโภคเฉพาะกลุ่ม ส่วนใหญ่เป็นคนไทยที่มีกำลังซื้อและค่อนข้างมีอายุ หรือบรรดานักสะสมที่ชื่นชอบงานศิลปะ เป็นต้น ขณะที่เครื่องเงินมีความได้เปรียบด้านรูปแบบที่ร่วมสมัยกว่าและมีหลายระดับราคาให้เลือกซื้อ ตั้งแต่หลักร้อยจนถึงหลักหมื่น ทำให้สามารถเจาะตลาดผู้บริโภคได้หลายกลุ่มและหลายช่วงวัยตามกำลังซื้อ ซึ่งมีทั้งนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติ ผู้บริโภคทั่วไปและผู้มารับซื้อเพื่อนำไปจำหน่ายต่อ เป็นต้น
 
ปัจจุบันผู้ประกอบการจังหวัดนครศรีธรรมราชเน้นทำการตลาดภายในประเทศ ผ่านหลายช่องทางจำหน่าย ได้แก่ การวางจำหน่ายทางหน้าร้าน ผ่านช่องทางออนไลน์ งานแสดงสินค้าในประเทศ และขายส่งให้แก่ตัวแทนจำหน่ายที่มารับซื้อแล้วนำไปขายต่อยังจังหวัดอื่นๆ ทางภาคใต้ ได้แก่ สงขลา พังงา สุราษฎร์ธานี และภูเก็ต เป็นต้น สำหรับการวางจำหน่ายผ่านทางหน้าร้านพบว่าลูกค้าเป้าหมายมีทั้งคนในพื้นที่ นักสะสม และนักท่องเที่ยวที่แวะเวียนมาเลือกชมและซื้อสินค้าโดยตรง ซึ่งผู้ประกอบการหลายรายมักส่งเสริมการขายโดยการให้ส่วนลดแก่ลูกค้าและเน้นสร้างบรรยากาศการซื้อขายที่เป็นกันเองเพื่อให้สามารถจำหน่ายสินค้าออกไปได้

                            
                                                                                                     เครื่องถมประเภทถมเงินและถมทอง

 
ย่านการค้าเครื่องประดับของนครศรีธรรมราช
 
ปัจจุบันจังหวัดนครศรีธรรมราชมีย่านการค้าเครื่องประดับอัญมณีอยู่ 3 แหล่ง ซึ่งตั้งอยู่ในละแวกที่ไม่ห่างจากกันมากนัก โดยถือว่ายังอยู่ในบริเวณที่เป็นใจกลางเมืองทำให้มีผู้แวะเวียนและสัญจรไปมาอยู่เสมอ ทั้งนี้ สามารถสรุปย่านการค้าเครื่องประดับอัญมณีของจังหวัดนครศรีธรรมราชได้ ดังนี้

                                               
 
1. บริเวณถนนท่าช้าง หรือ “ถนนสายหัตถกรรมท่าช้าง” จัดเป็นแหล่งจำหน่ายเครื่องถม เครื่องเงินและสร้อยสามกษัตริย์ โดยประกอบไปด้วยร้านค้ากว่า 10 ร้านตั้งเรียงยาวตลอดแนวถนน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นร้านค้าเก่าแก่ที่เปิดทำการมานานหลายสิบปี อาทิ ศูนย์เครื่องถมพิมพ์นคร ร้านเครื่องถมศรีนคร ร้านถมลายไทย ร้าน 12 นักษัตร ร้านนครเครื่องเงิน และร้านเครื่องเงินบ้านนาบีน เป็นต้น
 
2. บริเวณถนนหน้าวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร ประกอบไปด้วยร้านค้าประมาณ 7 ร้าน ส่วนใหญ่นอกจากจะจำหน่ายเครื่องถม และเครื่องเงินแล้ว ยังจำหน่ายตลับพระ และวัตถุมงคลควบคู่ไปด้วย ร้านค้าบริเวณนี้มีกลุ่มลูกค้าเป้าหมายเป็นนักท่องเที่ยวที่เดินทางมายังวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร รวมถึงนักสะสมวัตถุมงคลด้วย
 
3. บริเวณตลาดท่าม้า มีจำนวนร้านค้าประมาณ 10 แห่ง ส่วนใหญ่จำหน่ายทองรูปพรรณหรือที่เรียกว่าทองตู้แดง ซึ่งสั่งซื้อมาจากย่านเยาวราช โดยบริเวณดังกล่าวแม้จะไม่ค่อยมีสินค้าอัตลักษณ์อย่างเครื่องถมวางจำหน่าย แต่ก็เป็นย่านการค้าสำคัญที่มีผู้บริโภคแวะเวียนมาซื้อทองอยู่เสมอ ซึ่งจะมีบรรยากาศคึกคักมากเป็นพิเศษในช่วงเทศกาลสำคัญ