นักวิทยาศาสตร์สามารถระบุแร่ธาตุที่แตกต่างกันได้มากกว่า 20,000 ชนิด แต่มีเพียงไม่กี่ชินดเท่านั้นที่ถือเป็นอัญมณี ซึ่งเป็นแร่ที่มีคุณสมบัติทนทานพอที่จะเจียระไนและขัดเงาเพื่อใช้ทำเครื่องประดับได้ และมีเพียงประมาณ 100-200 ชนิดเท่านั้นที่จัดเป็นอัญมณีเชิงพาณิชย์ โดยในบทความนี้จะพาไปรู้จักแร่ที่มีคุณสมบัติเฉพาะตัวที่ทำให้กลายเป็นอัญมณีที่หายากที่สุดในโลก

        1) เพนไนต์ (Painite) จัดอยู่ในประเภทแร่โบเรตและมีองค์ประกอบทางเคมีที่ซับซ้อน มีชื่อเสียงในเรื่องสีสันที่โดดเด่นและหายาก ค้นพบครั้งแรกในเหมืองโมกก ประเทศเมียนมา ในช่วงทศวรรษปี 1950 โดยนักอัญมณีชาวอังกฤษชื่อ Arthur C.D. Pain ซึ่งในตอนแรกเข้าใจผิดว่าเป็นทับทิม เมื่อได้รับการยอมรับว่าเป็นแร่ชนิดใหม่ จึงได้ตั้งชื่อตามผู้ค้นพบ

ภาพซ้าย: เพนไนต์ก้อนดิบจาก https://www.gemrockauctions.com/

ภาพขวา: เพนไนต์เจียระไนจาก https://gemjewelersco.com/

        เพนไนต์มีเฉดสีตั้งแต่แดงจนถึงน้ำตาลหรือส้มแดง มีความแข็งอยู่ประมาณ 7.5 – 8 ตามโมห์สเกล มีความโปร่งใสถึงโปร่งแสง จัดเป็นแร่อัญมณีชนิดหนึ่งที่หายากมากที่สุดในโลก เนื่องมาจากมีธาตุโบรอนและเซอร์โคเนียมเป็นองค์ประกอบอยู่ร่วมกัน โดยไม่มีอัญมณีชนิดอื่นที่มีธาตุทั้งสองชนิดเป็นองค์ประกอบ ซึ่งถือว่าไม่ปกติในธรรมชาติ เนื่องจากความหายากและความสวยงาม ทำให้เพนไนต์เป็นอัญมณีที่น่าสนใจอย่างมากสำหรับทั้งนักแร่วิทยาและนักสะสมทั่วโลก ปัจจุบันราคาของเพนไนต์เฉลี่ยต่อกะรัตมากกว่า 60,000 ดอลลาร์สหรัฐขึ้นไป

        2) ทาฟ์ไฟต์ (Taaffeite) เป็นหนึ่งในอัญมณีที่พบได้ยากมากที่สุดในโลก มีธาตุองค์ประกอบของเบริลเลียม แมกนีเซียม และอะลูมิเนียม โดย

        ทาฟ์ไฟต์ตั้งตามชื่อของ Richard Taaffe นักอัญมณีศาสตร์ชาวไอริช ซึ่งเป็นผู้ค้นพบแร่ชนิดนี้โดยบังเอิญในปี 1945 ในขณะที่เขาตรวจสอบพลอยชนิดหนึ่งและเข้าใจผิดว่าเป็นสปิเนล (Spinel) กระทั่งได้มีการตรวจสอบในห้องปฏิบัติการอัญมณีและยืนยันว่าเป็นแร่คนละชนิดกับสปิเนล

        ทาฟ์ไฟต์เป็นอัญมณีที่มีสีขาว ชมพู แดง ไปจนถึงสีม่วง มีความแข็งอยู่ที่ 8 ตามโมห์สเกล พบได้ในศรีลังกา แทนซาเนีย และเมียนมา ทาฟ์ไฟต์คุณภาพดีอาจมีราคาเทียบเท่ากับทับทิมหรืออเล็กซานไดรต์คุณภาพเยี่ยมได้ โดยเฉลี่ยแล้วราคาของทาฟ์ไฟต์ต่อกะรัตอยู่ที่ 1,500-2,500 ดอลลาร์สหรัฐและทาฟ์ไฟต์เกรดสูงสุดอาจมีราคาสูงถึง 35,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกะรัต

ทาฟ์ไฟต์สีม่วง จาก https://www.gemrockauctions.com/

        3) เยออามีเยไวต์ (Jeremejevite) เป็นแร่อะลูมิเนียมบอเรตที่หายากและมีความสวยงามเป็นพิเศษ ได้รับการตั้งชื่อตาม Pavel Vladimirovich Eremeev (Jeremejev ในภาษาเยอรมัน) นักแร่วิทยาชาวรัสเซีย ซึ่งค้นพบแร่ชนิดนี้ครั้งแรกในปี 1883 ที่ไซบีเรีย ประเทศรัสเซีย 

ภาพจาก https://noble.jewelry

        เยออามีเยไวต์มีทั้งไม่มีสี (Colorless) สีน้ำเงิน สีน้ำเงินอมเขียว สีน้ำเงินอมม่วง สีเหลืองอ่อน และสีน้ำตาลอ่อน มีความแข็งอยู่ราว 6.5 – 7.5 ตามโมห์สเกล แหล่งที่ค้นพบอัญมณีชนิดนี้ได้แก่ นามิเบีย (มีคุณภาพดีที่สุด) ทาจิกิสถาน เมียนมา รัสเซีย และเยอรมนี ซึ่งเยออามีเยไวต์มีราคาสูงมาก โดยราคาเฉลี่ยอยู่ที่ราว 1,500 – 5,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกะรัต และสีน้ำเงินสดใสจะมีราคาสูงถึง 10,000 - 20,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกะรัต

        4) เซเรนดิไบต์ (Serendibite) เป็นแร่ซิลิเกต ถูกค้นพบครั้งแรกในปี 1902 ในศรีลังกา โดยนักแร่วิทยาและนักอัญมณีศาสตร์ชาวอังกฤษ George T. Prior ซึ่งเซเรนดิไบต์ ชื่อนี้มาจากคำว่า "Serendib" เป็นชื่อโบราณของเกาะศรีลังกา โดยชื่อนี้มีรากศัพท์จากภาษาอาหรับ "Sarandib" โดยนักเดินเรือและนักเดินทางในอดีตใช้เรียกเกาะศรีลังกา

ภาพจาก https://geologyscience.com/

        เซเรนดิไบต์ เป็นอัญมณีชนิดหนึ่งที่หายากมาก เพราะพบในปริมาณจำกัด มีสีน้ำเงินเข้มไปจนถึงสีน้ำเงินอมดำ มีความแข็งอยู่ราว 7.5 – 8.0 ตามโมห์สเกล แหล่งแร่ชนิดนี้ คือ ศรีลังกา มาดากัสการ์ และเมียนมา โดยเซเรนดิไบต์ที่มีมูลค่าสูงที่สุดจะมีสีน้ำเงินเข้มสดใสและใสสะอาด ความหายากของอัญมณีชนิดนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้มีมูลค่าในตลาดสูง ราคาของเซเรนดิไบต์คุณภาพเยี่ยมอาจเทียบเคียงราคาของอัญมณีสีน้ำเงินที่มีชื่อเสียงอื่นๆ เช่น ไพลินน้ำงามและเพชรสีน้ำเงิน โดยมีราคาสูงถึง 18,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อกะรัต

        การเลือกซื้ออัญมณีหายากดังกล่าวข้างต้น ผู้ซื้อควรศึกษาหาความรู้ทำความเข้าใจอัญมณีชนิดนั้นๆ และพิจารณาจากหลัก 4Cs (น้ำหนักกะรัต สี ความใส และการเจียระไน) และควรเลือกซื้ออัญมณีที่มีใบรับรองจากห้องปฏิบัติการตรวจสอบอัญมณีที่มีความน่าเชื่อถือและได้มาตรฐานสากล เพื่อให้ได้อัญมณีคุณภาพดีและเพิ่มศักยภาพในการลงทุน

จัดทำโดย นางสาววาสนา สมเนตร์

สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)

 เมษายน 2568