‘ขนนก’ มีความเกี่ยวข้องกับขนบธรรมเนียม วัฒนธรรม และความเชื่อของผู้คนในทั่วทุกมุมโลกมาตั้งแต่อดีต ตัวอย่างหนึ่งที่เห็นได้ชัดเจนคือ หมวกขนนกของชาวอินเดียนแดง นอกจากนี้ ยังมีความเกี่ยวข้องกับวงการการศึกษา ด้วยเคยถูกใช้ทำเป็นปากกามาก่อนที่โลกจะรู้จักกับปากกาลูกลื่น มันจึงสื่อได้ถึงความรู้และสติปัญญา 

ปากกาขนนก

ภาพจาก: Pinterest

ความสำคัญ ศรัทธา และความเชื่อ

            ขนนกมีความสำคัญและเกี่ยวข้องกับอารยธรรมและความเชื่อของมนุษย์มาหลายพันปี ชาวอียิปต์โบราณเป็นชนชาติหนึ่งที่มีความเชื่อเกี่ยวกับขนนก ในคัมภีร์มรณะ (Book of Dead) กล่าวว่า เมื่อชาวไอยคุปต์เสียชีวิตลง ดวงวิญญาณของผู้ตายจะถูกพิพากษาความดีชั่วด้วยการชั่งน้ำหนักหัวใจของวิญญาณดวงนั้นเทียบกับขนนกแห่งเทพีมาอัต หากหัวใจเบากว่าขนนกหมายถึงผู้ตายประกอบกรรมดีไว้มาก วิญญาณดวงนั้นจะถูกพาไปยังสวรรค์ ในทางกลับกันหากหัวใจหนักกว่าขนนกหมายถึงผู้ตายเป็นผู้มากด้วยความชั่ว ดวงวิญญาณจะถูกส่งไปยังแดนนรก

การพิพากษาความดีความชั่วของดวงวิญญาณด้วยการชั่งน้ำหนักหัวใจเทียบกับขนนกของเทพีมาอัต

ภาพจาก: National Geographic

            ด้านชาวคริสต์เชื่อว่าขนนกสื่อถึงคุณธรรม ว่ากันว่าในอดีตเอกสารต่างๆ ที่ออกจากโบสถ์คริสต์จะถูกปิดผนึกด้วยครั่งและประทับตรารูปขนนก 3 อัน ซึ่งหมายถึง การกุศล (Charity) ความหวัง (Hope) และศรัทธา (Faith) นอกจากนี้ ยังเชื่อว่ามันคือสาส์นของเหล่าเทวดานางฟ้าผู้พิทักษ์ (Guardian Angel) ที่สื่อสารมาสู่มนุษย์เพื่อให้เขาหรือเธอรับรู้ว่าจะได้รับการปกป้องคุ้มครองให้ปลอดภัยจากอันตรายต่างๆ 

ขนนกกับวัฒนธรรมการกินของชาวโรมัน

            นอกจากความเกี่ยวข้องกับเรื่องต่างๆ ดังที่กล่าวมาแล้ว ยังมีอีกแง่มุมหนึ่งของขนนกซึ่งน้อยคนนักจะรู้ มันเกี่ยวข้องกับงานเลี้ยงฉลองของชาวโรมันซึ่งหลายคนคงทราบกันดีว่างานเลี้ยงของชาวโรมันนั้นยิ่งใหญ่อลังการ หรูหรา และฟุ่มเฟือย แต่เรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้ไม่ค่อยน่าอภิรมย์เท่าไรนัก เมื่องานเลี้ยงที่เต็มไปด้วยอาหารคาวหวาน และเหล้าไวน์ที่เจ้าภาพเตรียมไว้อย่างล้นเหลือ ซึ่งผู้มาร่วมงานสามารถรับประทานได้อย่างไม่อั้น และเมื่อรับประทานกันจนกระเพาะไม่มีที่ว่างเหลือแล้ว แขกผู้มีเกียรติเหล่านั้นจะได้ใช้บริการขนนกที่เจ้าภาพจัดเตรียมไว้ให้ล้วงคอให้อาเจียนเอาอาหารที่กินเข้าไปออกมาเพื่อให้สามารถรับประทานต่อไปได้

            อย่างไรก็ตาม การแพทย์แผนปัจจุบันระบุว่าการกระทำดังกล่าวนี้ส่งผลเสียและเป็นอันตรายต่อร่างกายเป็นอย่างมาก เพราะอาจทำให้เกิดการฉีกขาดของหลอดอาหาร เกิดภาวะกรดไหลย้อน ขาดสารอาหาร และอาจรุนแรงถึงขั้นไตวายได้  

สัญลักษณ์แห่งเกียรติยศของชาวอินเดียนแดง

            กลับมาที่แง่มุมดีๆ ของขนนกกันต่อ ชนเผ่าพื้นเมืองอเมริกัน หรือที่เรียกกันว่าชาวอินเดียนแดงเป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่ยกให้ขนนกมีความสำคัญอย่างสูงในวัฒนธรรมของพวกเขา โดยเชื่อว่าขนนกคือสัญลักษณ์ของพลัง อำนาจ ความแข็งแกร่ง ความกล้าหาญ สติปัญญา ทั้งยังหมายถึงสาส์นจากสวรรค์ที่ส่งมาสู่พวกเขาอีกด้วย

            และเมื่อนึกถึงอินเดียนแดง ภาพแรกในความนึกคิดคงหนีไม่พ้นภาพของชายมาดเข้มที่ศีรษะครอบด้วยหมวกรูปทรงประหลาดขนาดใหญ่ประดับด้วยขนนกจำนวนมาก แต่ใช่ว่าใครในเผ่าก็สามารถนำขนนกมาประดับประดาได้ตามใจ เนื่องจากการจะได้เป็นเจ้าของขนนกสักอันจะต้องได้รับความเห็นชอบและผ่านการยอมรับจากคนในเผ่า เช่น การแสดงให้เห็นถึงความกล้าหาญ การสู้รบและมีชัยเหนือศัตรูหรือสัตว์ร้าย เป็นต้น 

หมวกขนนกของชาวอินเดียนแดงชนเผ่า Sioux (บน) และภาพหัวหน้าเผ่า Sioux (ล่าง)

ภาพจาก: Pinterest

            ในสมัยก่อน นักรบชาวอินเดียนแดงจะประดับขนนกไว้บนศีรษะเพื่อเป็นเครื่องรางแห่งชัยชนะ แต่ในยามว่างเว้นจากการสู้รบ หมวกขนนกของชาวอินเดียนแดงจะถูกนำมาสวมใส่เฉพาะในพิธีกรรมสำคัญอันศักดิ์สิทธิ์ โดย

ผู้ที่ได้รับอนุญาตให้สวมหมวกขนนกได้นั้นจะมีเพียงหัวหน้าเผ่าและเหล่านักรบของเผ่าเท่านั้น ซึ่งขนาดของหมวกขนนกนั้นจะใหญ่เล็กลดหลั่นกันไปตามสถานะและลำดับขั้นในเผ่า นอกจากนี้ รูปแบบของหมวกขนนกในแต่ละชนเผ่ายังมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไปอีกด้วย 

ลอยลิ่วปลิวสู่วงการเครื่องประดับ 

            ในทางสัญลักษณ์วิทยาอธิบายว่า ขนนกสื่อความหมายได้มากมาย อาทิ การเดินทาง อิสรภาพ สติปัญญา ความหวัง สรวงสวรรค์ และความจริง เป็นต้น ด้วยเหตุนี้ จึงมีผู้คนจำนวนไม่น้อยนำขนนกติดตัวเพื่อเป็นเครื่องรางรวมถึงเป็นเครื่องหมายแสดงออกซึ่งความเชื่อและอัตลักษณ์ของแต่ละบุคคล

เข็มกลัดทอง 18 กะรัต ตกแต่งพลอยสี

เครื่องประดับโดย: Cartier

เครื่องประดับคอลเล็กชั่น Light as a Feather

เครื่องประดับโดย: Pandora

ต่างหูทอง 18 กะรัต รูปทรงขนนก

เครื่องประดับโดย: Tiffany & Co.

            ปัจจุบันผู้ผลิตเครื่องประดับจึงได้นำความหมายและความเชื่อนี้มาใส่ในผลงานการออกแบบเครื่องประดับ เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ซื้อในเรื่องของความเชื่อและอัตลักษณ์ส่วนบุคคลได้ด้วย