ในยุคที่ผู้บริโภคทั่วโลกให้ความสำคัญกับความโปร่งใส ความรับผิดชอบต่อสังคม และความยั่งยืน จริยธรรมในการดำเนินธุรกิจจึงกลายเป็นหัวใจสำคัญในหลากหลายธุรกิจ รวมทั้งอุตสาหกรรมเครื่องประดับและนาฬิกา ต้องนำมาพิจารณาและปฏิบัติอย่างจริงจัง ความหมายของ “จริยธรรม” ในบริบทนี้ครอบคลุมตั้งแต่การจัดหาและใช้วัตถุดิบอย่างมีความรับผิดชอบ การตรวจสอบแหล่งที่มาได้ตลอดห่วงโซ่อุปทาน ค่าจ้างที่เป็นธรรม สุขอนามัยและความปลอดภัยของแรงงาน ไปจนถึงการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและส่งเสริมการใช้ทรัพยากรหมุนเวียน เช่น วัตถุดิบที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ หรือรีไซเคิลได้

        จากแนวคิดดังกล่าว องค์กร Responsible Jewellery Council (RJC) จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญในระดับโลก โดยเป็นองค์กรระหว่างประเทศไม่แสวงหาผลกำไรที่ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005) จากความร่วมมือของสมาชิกเริ่มต้น 14 รายในอุตสาหกรรมเครื่องประดับ โดยมีเป้าหมายเพื่อยกระดับมาตรฐานและความโปร่งใสตลอดห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมเครื่องประดับและนาฬิกา ตั้งแต่ต้นน้ำ (การทำเหมือง) จนถึงปลายน้ำ (การค้าปลีก) ผ่านการกำหนดหลักปฏิบัติที่เน้นจริยธรรม ความยั่งยืน และความรับผิดชอบต่อสังคม เช่น การป้องกันแรงงานผิดกฎหมาย การต่อต้านคอร์รัปชัน และการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ RJC มีสมาชิกครอบคลุมตลอดห่วงโซ่อุปทานมากกว่า 2,000 ราย ใน 74 ประเทศทั่วโลก

ภาพประกอบจาก https://www.responsiblejewellery.com/standards/

RJC กำหนดมาตรฐานที่ครอบคลุมทั้งด้านจริยธรรม สิทธิมนุษยชน สิ่งแวดล้อม และการจัดการธุรกิจ เพื่อให้แน่ใจว่าสมาชิกในห่วงโซ่อุปทานอัญมณีและเครื่องประดับปฏิบัติตามแนวทางที่มีความรับผิดชอบ ซึ่งมาตรฐานหลักที่ RJC ใช้ ได้แก่

1. COP (Code of Practices) ข้อกำหนดในแนวปฏิบัติทางธุรกิจอย่างมีความรับผิดชอบตลอดห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมอัญมณีจากเหมืองจนถึงการค้าปลีก 

        COP ประกอบด้วยข้อกำหนดทั้งหมด 45 ข้อ ซึ่งออกแบบมาโดยเฉพาะเพื่อให้สมาชิกสามารถบรรลุวัตถุประสงค์หลัก 6 ประการ คือ

    • ปรับปรุงการปฏิบัติตามกฎหมายและข้อกำหนดระเบียบต่างๆ เสริมสร้างความโปร่งใสในการรายงานข้อมูลต่อสาธารณะ และรับรองความมุ่งมั่นต่อการดำเนินธุรกิจอย่างมีความรับผิดชอบ

    • เพิ่มการใช้แนวทางตรวจสอบสอบย้อนกลับ (Due Diligence) ในห่วงโซ่อุปทาน เพื่อคุ้มครองสิทธิมนุษยชน สนับสนุนการพัฒนาชุมชน ส่งเสริมการต่อต้านคอร์รัปชัน และบริหารจัดการความเสี่ยงในการจัดหาวัตถุดิบ

    • ปฏิบัติตามอนุสัญญาระหว่างประเทศด้านแรงงานอย่างเหมาะสม และรับรองว่าสภาพการทำงานมีความรับผิดชอบต่อพนักงาน

    • ปกป้องสุขภาพและความปลอดภัยของทั้งผู้คนและสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ

    • ควบคุมและเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อย่างเหมาะสม เพื่อหลีกเลี่ยงการโฆษณาหรือการตลาดที่อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดหรือหลอกลวง

    • รับรองการสำรวจและการทำเหมืองอย่างมีความรับผิดชอบ ปกป้องชุมชนและสิ่งแวดล้อมที่อาจได้รับผลกระทบจากการดำเนินงาน

    2. Chain of Custody (CoC) ข้อกำหนดสำหรับการสร้างห่วงโซ่อุปทานของโลหะมีค่าที่ถูกผลิต แปรรูป และซื้อขายอย่างมีความรับผิดชอบในห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมเครื่องประดับและนาฬิกา เป็นมาตรฐานสมัครใจ มาตรฐาน CoC มีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ คือ

    • กำหนดแนวทางให้บริษัทสามารถจัดการและซื้อขายทองคำ เงิน และโลหะกลุ่มแพลทินัม ได้อย่างมีความรับผิดชอบ โดยสามารถตรวจสอบย้อนกลับได้ตลอดห่วงโซ่อุปทาน และมาจากแหล่งที่มีความรับผิดชอบ

    • การได้รับการรับรอง CoC จาก RJC ช่วยสร้างความมั่นใจให้กับลูกค้าและซัพพลายเออร์ ว่าวัสดุและผลิตภัณฑ์ของคุณได้รับการจัดหา ตรวจสอบย้อนกลับ และผ่านกระบวนการอย่างโปร่งใส ตั้งแต่เหมืองจนถึงผู้บริโภคปลายทาง

    • การรับรอง CoC ยังเป็นจุดสร้างความแตกต่างให้กับบริษัทและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในห่วงโซ่อุปทานโลหะมีค่า ซึ่งช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์อัญมณี และส่งเสริมภาพลักษณ์ของแบรนด์ให้แข็งแกร่งและน่าเชื่อถือยิ่งขึ้น

    3. Laboratory Grown Material Standard (LGMS) เป็นมาตรฐานที่จัดทำขึ้นเพื่อรองรับแนวปฏิบัติทางธุรกิจอย่างมีความรับผิดชอบตลอดห่วงโซ่อุปทานของเครื่องประดับและนาฬิกา สำหรับบริษัทที่เกี่ยวข้องกับวัสดุสังเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ มาตรฐาน LGMS ประกอบด้วยข้อกำหนด 28 ข้อ ซึ่งออกแบบมาโดยเฉพาะเพื่อช่วยให้บริษัทบรรลุวัตถุประสงค์หลัก 5 ประการ คือ

    • ปรับปรุงการปฏิบัติตามกฎหมายและข้อกำหนดต่างๆ เสริมสร้างความโปร่งใสในการรายงานต่อสาธารณะ และแสดงความมุ่งมั่นต่อการดำเนินธุรกิจอย่างมีความรับผิดชอบ

    • เพิ่มการใช้แนวทางตรวจสอบย้อนกลับ (Due Diligence) ในห่วงโซ่อุปทาน เพื่อปกป้องสิทธิมนุษยชน สนับสนุนการพัฒนาชุมชน การต่อต้านคอร์รัปชัน และบริหารจัดการความเสี่ยงจากการจัดหาวัตถุดิบ

    • ควบคุมและเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อย่างเหมาะสม เพื่อลดความเข้าใจผิดหรือหลอกลวงทางการตลาด

    • ปกป้องสุขภาพและความปลอดภัยของทั้งผู้คนและสิ่งแวดล้อม และใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ

    • ปฏิบัติตามอนุสัญญาระหว่างประเทศด้านแรงงานอย่างเหมาะสม และรับรองว่าสภาพการทำงานของแรงงานมีความรับผิดชอบ

        นอกจากการกำหนดแนวทางหลักปฏิบัติดังกล่าวแล้ว RJC ยังให้คำแนะนำ การฝึกอบรม เพื่อสนับสนุนการนำไปปฏิบัติและการตรวจสอบ เพื่อให้มั่นใจว่าสมาชิกสามารถบูรณาการแนวทางปฏิบัติที่มีความรับผิดชอบเข้ากับการดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

        การปฏิบัติตามมาตรฐาน RJC ไม่เพียงแต่ช่วยให้องค์กรยกระดับมาตรฐานอุตสาหกรรม ยังเป็นเหมือนตราสัญลักษณ์ที่แสดงถึงความน่าเชื่อถือของแบรนด์ในสายตาผู้บริโภค โดยเฉพาะในกลุ่ม High Jewelry และตลาดในระดับสากล การเป็นสมาชิก RJC จึงเปรียบเสมือน “ใบเบิกทาง” ที่ช่วยสร้างความเชื่อมั่นต่อผลิตภัณฑ์และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันในตลาดโลก ที่สามารถใช้มาตรฐานนี้เป็นเครื่องมือยกระดับการผลิต สร้างมูลค่าเพิ่ม และเข้าถึงเครือข่ายผู้บริโภคที่ให้ความสำคัญกับความโปร่งใสและความยั่งยืน 

จัดทำโดย นายพุทธิพร วิชัยดิษฐ

สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน) 

สิงหาคม 2568